Þórunn Björnsdóttir í Hækingsdal

Lífshlaup langalangömmu minnar Þórunnar Björnsdóttur í Hækingsdal í Kjós hefur verið mér umhugsunarefni.  Ekki síst þegar ég sit á pallinum í sumarbústaðnum okkar í Kjósinni og horfi í átt að Hækingsdal, þar sem hún bjó meirihluta æfi sinnar.

Þórunn Björnsdóttir var fædd 26 júlí 1821 að Hestþingum í Borgarfirði. Foreldrar hennar voru Björn Þorleifsson f. 1784 bóndi að Eyri í Flókadal og Guðrún Sigurðardóttir f. 1799 að Varmalæk, Borgarfirði.  Þórunn giftist ung Ólafi Guðmundssyni f. 1819 bónda að Hækingsdal í Kjós og átti með honum þrjú börn.  Dætur þeirra Guðrún f. 1847 og Guðrún f. 1849 létust báðar á fyrsta ári.  Sonur þeirra er upp komst var Björn Ólafsson f. 1848 síðar bóndi að Skálabrekku í Þingvallasveit.

Eftir þriggja ára hjónaband lést Ólafur og Þórunn fékk sér ráðsmann.  Það var Hjörtur Þorsteinsson f. 1818 frá Efra Apavatni í Grímsnesi.  Þórunn giftist síðar Hirti og saman áttu þau fjögur börn, en þau voru:  Ólöf Sigríður f. 1851 en hún lést aðeins tvítug að aldri.  Guðrún f. 1854 en hún bjó lengst af að Reykjavíkurvegi 19 í Hafnarfirði ásamt Ólafi manni sínu.  Þorsteinn f. 1855 látinn sama ár og Margrét f. 1856 d. 1909.   Eftir sex ára hjónaband lést Hjörtur maður hennar og stóð hún þá uppi ekkja í annað sinn, þá þrjátíu og fimm ára gömul með fjögur börn, það yngsta á fyrsta ári.

Þá er það, að mágur hennar Hans Þorsteinsson f. 1815, bróðir Hjartar frá Efra Apavatni kemur til hennar sem ráðsmaður.  Fór svo að hún giftist Hans og átti með honum þrjú börn.  Þau voru Guðný Katrín f.1859 en hún lést ung.  Hjörtur f. 1863 og Friðrik f. 1866 langafi minn.   Árið 1869 er yngsta barn hennar Friðrik var þriggja ára lést Hans maður hennar.   Þegar hér er komið sögu  hefur henni fundist nóg komið af búskap og seldi hún Hækingsdal og flutti að Kaldárseli við Hafnarfjörð með yngstu drengina.

 Þórunn lést í Kaldárseli 20 febrúar 1883, sextíu og tveggja ára gömul.   Til er mannlýsing af Þórunni í bókinni Kjósarmenn og henni er lýst sem óvenjulega kjarkmikilli konu og var hún mjög ásjáleg og öllum ógleymanleg sem henni kynntust.  Þegar ég sit á pallinum í bústaðnum okkar í Kjósinni og horfi í átt til Hækingsdals, hugsa ég um lífshlaup Þórunnar langalangömmu minnar.   Hækingsdalur er kostajörð með Laxá við túnfótinn og mikið beitarland.  Þar getur samt verið snjóþungt á vetrum og á dögum Þórunnar verið einangraður í mesta fannferginu.   Ég dáist að vilja hennar til að koma börnum sínum til manns og halda áfram búskap þar til hún hafði misst þrjá eiginmenn sína og hlaut að yfirgefa Hækingsdalinn sinn.  Blessuð sé minning Þórunnar Björnsdóttur langalangömmu minnar.

Athugasemdir

[Sverrir (IP-tala skráð) 1.2.2009 kl. 20:34]

Skemmtilegt að lesa þetta, Gulla. Friðrik langafi hefur sem sagt átt sín æskuspor í Kaldárseli nálægt Helgafelli þar sem ég lék mér stundum með vinum mínum í skátunum. Við Dagný og dæturnar klifum Helgafell í maí í fyrra og stikluðum þá yfir Kaldána þar sem langafi okkar lék sér forðum. Mig minnir að Marta Ruth hafi verið í sumardvöl í Kaldárseli.

[Guðlaug H. Konráðsdóttir, 1.2.2009 kl. 23:48]

Já Sverrir minn.  Hann kom þriggja ára í Kaldársel og var sautján ára þegar móðir hans lést.  Þar hefur hann átt sín uppvaxtar ár við rætur Helgafells.